کد مطلب:48463 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

مفهوم جملة وَءَاتُواْ حَقَّهُو يَوْمَ حَصَادِه در آية 141 انعام چيست؟

قرآن كريم پس از تذكّر اين نكته كه انواع زراعت و درختهاي خرما، زيتون، انار و همه باغها را خدا آفريده است، ميفرمايد: كُلُواْ مِن ثَمَرِهِيَّ إِذَآ أَثْمَرَ وَءَاتُواْ حَقَّهُو يَوْمَ حَصَادِهِي وَلاَتُسْرِفُوَّاْ إِنَّهُو لاَيُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ ;(انعام،141)...از ميوة آن ـ چون ثمر داد ـ بخوريد، و حق ]بينوايان از[ آن را روز بهرهبرداري از آن بدهيد، ولي زيادهروي مكنيد كه او اسرافكاران را دوست ندارد.

با توجه به اين كه سوره انعام در مكه نازل شده و حكم وجوب پرداخت زكات در مدينه بيان شده است، جمله وَءَاتُواْ حَقَّهُو يَوْمَ حَصَادِه; حق آن را روز بهرهبرداري از آن بدهيد بيان كنندة حقّي براي مستمندان است، غير از زكات، كه بنابر روايات اهلبيت: اين يك حق مستحبي است و اكنون نيز مستحب است و با نزول آية زكات، اين آيه نسخ نشده است.

يكي از قرايني كه ميفهماند، مراد از حق در آيه زكات نيست، جمله لا تسرفوا است، زيرا مقدار زكات مشخص است و اسراف ـ كه به معناي خروج از اعتدال است ـ در آن معنا ندارد; پس مراد حقي غير از زكات است كه صاحب باغ و زراعت در روز بهرهبرداري پرداخت ميكند، به خلاف زكات كه حكومت اسلامي آن را جمعآوري ميكند.( ر.ك: محقق حلّي، معتبر في شرح المختصر، ج 2، ص 532، مؤسسة سيد الشهدأ / تذكرة الفقهأ، علامه حلي، ج 5، ص 11، مؤسسة آلالبيت، قم / تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ج 7، ص 363، دفتر انتشارات اسلامي / تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 6، ص 4ـ6، دارالكتب الاسلاميه. )